Bilim insanları beyindeki vakit hücrelerinin yalnızca vakti takip etmekle kalmadığını, karmaşık davranışları öğrenmede de kritik rol oynadığını keşfetti. Bu keşfin Alzheimer’a karşı gayrette atılım yapılmasını sağlayabileceği düşünülüyor.
Bilim insanları beyindeki vakit hücrelerinin yalnızca vakti takip etmekle kalmadığını, karmaşık davranışları öğrenmede de kritik rol oynadığını keşfetti.
Beynin medial entorhinal korteks (MEC) denen bölgesindeki vakit hücreleri, kronometre üzere çalışarak tecrübelenen olayların takip edilmesini sağlıyor. Biriyle sohbet etmekten otomobil kullanmaya kadar pek çok şeyi yapabilmek için bunların ne kadar vakit aldığını algılamak ve hatırlamak gerekiyor.
Fareler üzerinde yakın vakitte yapılan bir çalışmada bu hücrelerin saat üzere çalışmanın ötesinde, zamanlama gerektiren davranışların öğrenilmesini sağladığı da saptandı. Bulguların Alzheimer üzere vakit algısını etkileyen hastalıklara karşı değerli tesirler yaratması bekleniyor.
BEYİN ÖĞRENMEYE BAŞLADIKÇA HÜCRELER FARKLI VAKİT ÇİZELGELERİ OLUŞTURUYOR
Nature Neuroscience isimli hakemli mecmuada yayımlanan çalışmada fareler, zamanlamayı merkeze alan testlerden geçirildi. Hayvanların ödül almak için farklı zamanlamalarda verilen koku uyaranlarının nasıl bir nizam içinde salındığını anlamaları gerekiyordu. Öteki bir deyişle, Mors alfabesinin kolay bir versiyonunu öğrenmeleri bekleniyordu.
İlk başta farelerin beynindeki vakit hücreleri, farklı koku örüntülerine benzeri reaksiyonlar verdi. Ancak hayvanlar bu örüntüleri öğrenmeye başladıkça hücreler her birine farklı vakit çizelgeleri oluşturmaya başladı.
ZAMAN HÜCRELERİ YALNIZCA VAKTİ TAKİP ETMİYOR…
Araştırmacılar MEC’yi engelleyerek vakit hücrelerini devre dışı bıraktığında fareler zamanlamayı algılayıp öngörebildi. Ancak zamanlama gerektiren yeni bir vazifesi öğrenemediler.
Makalenin başyazarı nörobiyolog Erin Bigus, “Şaşırtıcı bir şekilde, zaman hücreleri sadece zamanı takip etmekten daha karmaşık bir rol oynuyor” diyor.
MEC, kolay bir durumda vakti takip etmek için gereken kolay bir kronometre üzere davranmıyor. Rolü aslında bu daha karmaşık zamansal bağlantıları öğrenmek üzere görünüyor.
Daha evvelki çalışmalarda MEC’nin yerle ilgili bilgileri öğrenmede de rol oynadığı bulunmuştu. Yeni çalışmayı yürüten grup, zamansal ve uzamsal vazifeleri öğrenirken beynin emsal halde çalıştığını fark etti.
ALZHEİMER ÜZERE HASTALIKLAR ERKEN TEŞHİS EDİLEBİLİR
Araştırmacılara nazaran bu durum beynin yer ve vakti benzeri formda işlediği manasına gelebilir lakin bu savın daha fazla çalışmayla desteklenmesi gerekiyor.
Çalışma, Alzheimer üzere hastalıkların erken tespit edilmesini de sağlayabilir. Bu rahatsızlıkta beynin birinci etkilenen kısımlarından birinin MEC olduğu biliniyor.
Zamanlama gerektiren karmaşık vazifeler sayesinde hastalığı birinci evrelerinde tespit etmek mümkün olabilir. Ancak bundan evvel vakit hücrelerinin insanlarda da misal bir fonksiyonu olduğunun doğrulanmasına gereksinim var.
